Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Konuşma Becerisi Konulu Lisansüstü Tezler Üzerine Bir Meta Sentez Çalışması


DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15777218Anahtar Kelimeler:
Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, konuşma becerisi, Meta-sentez, lisansüstü tezlerÖzet
Bu araştırmanın amacı, 2010–2024 yılları arasında Türkiye’deki üniversitelerde hazırlanmış olan, Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde konuşma becerisine odaklanan yüksek lisans ve doktora tezlerini meta-sentez yöntemiyle inceleyerek alandaki eğilimleri ortaya koymaktır. Nitel araştırma desenine sahip bu çalışmada doküman analizi yoluyla 37 lisansüstü tez incelenmiştir. Verilerin analizinde tematik içerik analizi kullanılmış ve bulgular beş ana tema altında sınıflandırılmıştır: öğrenci, öğretmen, yöntem/strateji/teknik, materyal/öğrenme ortamı ve program/müfredat. Sonuçlara göre, konuşma becerisi yabancı öğrenciler tarafından en zor edinilen dil becerisi olarak öne çıkmakta; öğretim sürecinde kullanılan yöntemlerin, öğretmenin yaklaşımının ve materyal çeşitliliğinin öğrencilerin başarı düzeyine doğrudan etki ettiği görülmektedir. Ayrıca, konuşma etkinliklerinde kültürel ögelere yer verilmesi ve değerlendirmenin yapılandırılmış biçimde yapılması gerektiği anlaşılmaktadır. Bu doğrultuda, öğrenci merkezli uygulamaların artırılması, öğretmenlerin mesleki yeterliklerinin güçlendirilmesi ve iletişimsel yeterliliği esas alan müfredat düzenlemeleri önerilmektedir. Çalışma, yabancı dil olarak Türkçe konuşma öğretimine yönelik bütüncül bir bakış sunmakta ve gelecekteki uygulama ve araştırmalar için yol gösterici niteliktedir.
Referanslar
Aksu Raffard, C. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ayrık söz edimi öğretimi modelinin karşılıklı konuşma becerisine etkisi (Tez No: 713956) [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Alhan Derinkök, A. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe ve İngilizce ders kitaplarında orta düzey konuşma etkinliklerinin karşılaştırılması (Yedi İklim Türkçe ve New English File örneği) (Tez No: 731152) [Yüksek lisans tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Ameen, H. M. (2021). Pandemi döneminde uzaktan eğitimde konuşma becerisinin dil işlevleri açısından değerlendirilmesi (Tez No: 680902) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Arslan, N. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde göreve dayalı öğrenme yönteminin A1-A2 düzeyi konuşma becerisine katkısı (Tez No: 549683) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Ataş, N. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde temel seviyede konuşma becerisinin geliştirilmesine yönelik sınıf dışı öğretim tasarımı (Tez No: 824165) [Yüksek lisans tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Ayverdi, T. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde C1 düzeyi konuşma becerisi analitik dereceli puanlama anahtarı geliştirilmesi (Tez No: 802109) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Biliş, Ş., & Memiş, M. (2021). Gazi Tömer "Yabancılar İçin Türkçe" öğretim seti özelinde kültür aktarımı ile ilgili yapılan araştırmalar üzerine bir meta-sentez çalışması. Tarih Okulu Dergisi, 54, 3438-3459. http://dx.doi.org/10.29228/Joh.52833
Çakmak, T. (2024). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dinleme ve konuşma becerileri odaklı kültürlerarası yaklaşıma ilişkin bir çalışma (Tez No: 867861) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Çelik, B. (2017). Yabancılara Türkçe öğretiminde öğretmenin dili kullanma becerisi içinde konuşma (Tez No: 481943) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Çelik, B. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında yer alan dinleme ve konuşma etkinliklerinin incelenmesi (Tez No: 760140) [Yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Çolak, M. (2018). Yabancı/ikinci dil olarak Türkçe konuşma becerisinin Yedi İklim B1 düzeyi ders materyalleri üzerinden değerlendirilmesi (Tez No: 534017) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Destegüloğlu, B. (2024). Türkçe eğitimi lisansüstü tezlerde konuşma becerisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 20-30. http://doi.org/10.33437/ksusbd.1170732
Ellis, R. (1994). The study of second language acquisition. Oxford University Press.
Eryılmaz, R. (2024). Yabancı ve ikinci dil olarak Türkçe öğretiminde Türk dizi ve filmleri: Bir meta-sentez çalışması. TRT Akademi, 9(22), 888-909. http://doi.org/10.37679/trta.1519600
Gülden, B. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin kültürel boyutunu ele alan çalışmaların incelenmesi: Meta-sentez çalışması. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 8(1), 15-44. http://doi.org/10.32321/cutad.1187941
Gün, S. (2015). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde Web 2.0 sesli ve görüntülü görüşme uygulamalarının (Skype) konuşma becerisine etkisi (Tez No: 395891) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
İlgün, K. (2021). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde kültürlerarası yaklaşım modeliyle konuşma becerisinin geliştirilmesi (Tez No: 673902) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
İnalöz, A. B. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde sanal ve artırılmış gerçeklik uygulamalarının konuşma, yazma, okuma, dinleme becerileri ve Türkçe öğrenme motivasyonu üzerindeki etkisi (Tez No: 850655) [Doktora tezi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Kahhaleh, H. M. M. (2024). Ürdünlü üniversite öğrencilerinin Türkçe konuşma becerisinde yaşadıkları zorluklar ve çözüm önerileri (Tez No: 857429) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Karadaş, R. (2023). Uyum sınıflarında Türkçenin yabancı dil olarak öğretilmesinde eğitsel oyunların konuşma becerilerine etkisinin incelenmesi (Tez No: 850337) [Doktora tezi, Trabzon Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Karagülle, H. (2020). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde 3 boyutlu öğrenme ortamlarının konuşma becerisine etkisi (Tez No: 671527) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Karahüseyin, T. (2024). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kültürel etkileşim: Konuşma motivasyonu, öz yeterlik inancı, kaygısı ve sosyokültürel uyum üzerine yarı deneysel bir araştırma (Tez No: 887950) [Yüksek lisans tezi, Ordu Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Kardaş, D. M. (2021). Yabancılara Türkçe öğretiminde geribildirimin dört temel dil becerisinin geliştirilmesine etkisi (Tez No: 678228) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Koçak, A. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde telaffuz: Bir karma yöntem araştırması ve ünlülerin telaffuz öğretimine yönelik yeni bir teknik (Tez No: 634647) [Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Köksel, S. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarının konuşma etkinlikleri açısından incelenmesi (orta ve ileri düzey örneği) (Tez No: 811173) [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Mahmodi, S. S. (2024). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde konuşma sürecinde kendini düzeltme (Tez No: 896969) [Yüksek lisans tezi, Mersin Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Mansour, O. M. A. (2021). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde filmlerin dinleme/izleme ve konuşma becerisine etkisi (Tez No: 692366) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Oyar Uzun, İ. (2023). Suriyeli göçmenlere Türkçe öğretiminde öğretici odaklı hazırlanmış çalışmalara yönelik bir meta-sentez çalışması. Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 3(2), 85-111. http://doi.org/10.5281/zenodo.10427180
Özcan, B. S. (2021). Yabancı dil olarak Türkçede karşılıklı konuşma becerisi ve kalıp sözler (Tez No: 696567) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Sarıtaş, H. (2021). İkinci dil olarak Türkçe öğretiminde konuşma dili farkındalığını artırma ve etkileşim stratejilerinin öğretimi (Tez No: 686450) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Saygılı, D., & Kana, F. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğreten öğretmenlerin kültürlerarası duyarlılığı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1041-1063. https://doi.org/10.16916/aded.449622
Seyhan, B. (2021). İletişim oyunlarının yabancılara Türkçe öğretiminde konuşma becerisine etkisi (Tez No: 678326) [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Seymen, H., & Tok, M. (2015). İleri düzey yabancı uyruklu öğrencilerin zorlandıkları kültürel dil unsurlarının tespiti ve sınıflandırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(3), 1188-1212.
Sinecen, F. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarında kültürümüze ait unsurların kullanımı: Gazi Üniversitesi Tömer B1 kitabı örneği. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 5(13), 133-150. https://doi.org/10.31126/akrajournal.325741
Şen, S., & Yıldırım, İ. (2020). CMA ile meta-analiz uygulamaları. Anı Yayıncılık.
Şeref, İ., & Uzman Kaya, Ö. (2025). Ana dili olarak Türkçe konuşma becerisinin öğretiminde karşılaşılan sorunlar: Tezlere dayalı bir meta-sentez araştırması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 13(2), 431-450. https://doi.org/10.16916/aded.1642264
Şimşek, M. R. (2018). Yabancılar için İngilizce ve Türkçe ders kitaplarındaki kültürel içeriklerin karşılaştırması. Bilig, (84), 301-327.
Tataroğlu, S. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde yaratıcı drama uygulamalarının konuşma becerisine etkisi (Tez No: 546593) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Tüm, G., & Sarkmaz, Ö. (2012). Yabancı dil Türkçe ders kitaplarında kültürel öğelerin yeri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (43), 448-459.
Uysal, G. (2020). Güncel öğretim tekniklerinin Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen B2 seviyesi öğrencilerinin hazırlıklı konuşma becerilerine etkisi (Tez No: 616083) [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Üstün, U., & Eryılmaz, A. (2014). Etkili araştırma sentezleri yapabilmek için bir araştırma yöntemi: Meta-analiz. Eğitim ve Bilim, 39(174), 1-32. https://doi.org/10.15390/EB.2014.3379
Yayla, Y. (2018). Türkçenin yabancı dil olarak öğretilmesinde kültür aktarımı üzerine öğrenci görüşü merkezli bir inceleme. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 9(17), 2-22.
Yeşilyurt, E., & Gülle, Z. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde kültür aktarımının başka bir boyutu: Ders kitaplarının cinsiyet tercihi açısından incelenmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 11(2), 213-233.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. baskı). Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, Ü., & Sertoğlu, G. (2019). Rusça konuşan ebeveynlerin kendilerinin ve çocuklarının yabancı dil olarak Türkçe öğrenme nedenleri ile Türk kültürüne ilişkin görüşleri. Journal of History School, 12(42), 1101-1121.
Yılmaz, F. (2015). Yeni Hitit Yabancılar için Türkçe öğretim seti'ndeki görsellerde kültür aktarımı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(37), 841-849.
Yılmaz, F., & Taşkın, M. (2014). Hacivat Karagöz oyunları ile Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ve kültür aktarımı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(5), 270-288.
Yılmaz, İ., & Şeref, İ. (2013). Araplara Türkçe öğretmek amacıyla hazırlanmış Kaşgarlı Mahmut Türkçe öğretim seti'nde kültür aktarımı. Electronic Turkish Studies.
Yiğit, M., & Arslan, M. (2014). Kültürel etkileşimin yabancı dil olarak Türkçe öğretimine etkisi: Arnavutluk örneği. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(10), 1-13.
Zhu, F. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen Çinli öğrencilerin konuşma kaygılarının değerlendirilmesi (Tez No: 804076) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
Zimmer, L. (2006). Qualitative meta-synthesis: A question of dialoguing with texts. Journal of Advanced Nursing, 53(3), 311–318. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2006.03721.x

İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 International Journal of Progression and Development in Education (ijpade)

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.