Salgına Dirençli Toplum Yaratmada Sosyal Bilgiler Eğitiminin Rolü
Özet Görüntüleme: 162
/ 
PDF İndirme: 68
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15777293Anahtar Kelimeler:
salgın, sosyal bilgiler eğitimi, afete hazırlık eğitimi, dirençÖzet
Sosyal Bilgiler dersi, içerik ve amaçları doğrultusunda, öğrencileri yaşadıkları çevreye ve ülkeye duyarlı, etkili vatandaşlar olarak yetiştirmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda, salgın gibi biyolojik afetlerin toplumsal yaşama etkileri yalnızca fen bilimlerinin değil, sosyal bilimlerin de çalışma alanına girmekte ve bu tür olayların çok boyutlu bir yaklaşımla ele alınması gerekmektedir. Bu araştırma afete hazırlık eğitimi kapsamında salgınlar ile baş etmede Sosyal Bilgiler eğitiminin rolünü incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada temel nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Ankara ilindeki bir ortaokulda ölçüt örneklemle seçilen 18 öğrenci ve 5 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmada veriler öğrenci ve öğretmen yarı yapılandırılmış görüşme formu ve karikatür çizimleri aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada, öğrencilerin salgın sürecinde toplumsal kurallara uyum, hak ve sorumluluk bilinci, iletişim becerileri ve medya okuryazarlığı gibi alanlarda Sosyal Bilgiler dersiyle bağlantı kurdukları sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda Birey ve Toplum ile Bilim Teknoloji ve Toplum öğrenme alanlarından yararlandıkları belirlenmiştir. Öğretmenler ise salgının hayatla doğrudan ilişkili olması, disiplinler arası yaklaşım ve dersin sözel yapısının Sosyal Bilgiler dersinin salgındaki rolüne katkı sağladığını ifade etmişlerdir. Öte yandan, salgınla ilgili ders içeriğinin eksikliği ve ders saatlerinin yetersizliği gibi sorunlar dile getirilmiş, programın ele alınması gerektiği vurgulanmıştır. Araştırma bulguları, afetlerle baş etme sürecinde bilinçli bireyler yetiştirmek amacıyla Sosyal Bilgiler eğitiminin önemini ortaya koymakta ve ilgili öğrenme alanlarının etkin kullanımına işaret etmektedir. Araştırmanın sonuçlarına dayalı olarak araştırmacılara ve uygulamaya yönelik öneriler sunulmuştur.
Referanslar
AFAD (2023) Açıklamalı afet terimleri sözlüğü. https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu adresinden 15.04.2023 tarihinde erişilmiştir.
Akdağ, H., Oğuz, R., Tatar, O., Subaşı, Y. (2014). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının güncel olaylar bağlamında öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2014 (2), 49-65. https://dergipark.org.tr/tr/pub/goputeb/issue/7322/95827
Arıkan, B. (2022) Uzaktan eğitim sürecinde sosyal bilgiler öğretmenlerinin EBA canlı ders uygulamasına ilişkin görüşleri. (Tez no.736629) [Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
Arslan, A. (2020). Öğretmen adayları perspektifinden pandemi öncesi ve sonrası öğrencilere kazandırılması gereken 21. yüzyıl becerilerinin belirlenmesi, Milli Eğitim Dergisi, 49(1), 553-571. https://doi.org/10.37669/milliegitim.779446
Avcu, K.M. ve Çelik, Ö.Ç. (2023). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının pandemi kavramına yönelik metaforik algıları. Turkish Journal Of Educational Studies, 10(1), 61-84.
Başıbüyük, A. ve Pala, Ş. M. (2023). Hayat bilgisi, sosyal bilgiler ve coğrafya dersi öğretim programları kazanımlarının afete hazırlık eğitimi açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 25(2), 184-197. https://doi.org/10.17556/erziefd.1063242
Bilge, Y. ve Bilge, Y. (2020). Koronavirüs salgını ve sosyal izolasyonun psikolojik semptomlar üzerindeki etkilerinin psikolojik sağlamlık ve stresle baş etme tarzları açısından incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23. DOI: 10.5505/kpd.2020.66934
Çaykuş, E. T. ve Mutlu Çaykuş, T. (2020). Covıd-19 pandemi sürecinde çocukların psikolojik dayanıklılığını güçlendirme yolları: ailelere, öğretmenlere ve ruh sağlığı uzmanlarına öneriler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Covıd-19 Özel Sayısı 2 ,95-113. https://dergipark.org.tr/tr/pub/asead/issue/54658/738573
Değirmenci, Y., Kuzey, M. ve Yetişensoy, O. (2019). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Afet Bilinci ve Eğitimi. E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 33-46. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.591345
Das, A., Padala, K. P., Crawford, C. G., Teo, A., Mendez, D. M., Phillips, O. A., ... & Padala, P. R. (2021). A systematic review of loneliness and social isolation scales used in epidemics and pandemics. Psychiatry research, 306, 114217. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2021.114217
Dewey, J. (1996). Demokrasi ve eğitim. Türkiye: Başarı Yayımcılık.
WWF (2020). Doğanın yok oluşu pandemilerin yükselişi. https://www.wwf.org.tr/?9920/Doganin-Yok-Olusu-ve-Pandemilerin-Yukselisi.
Ergin, E. (2011). Çevre bilinci geliştirmede sosyal bilgiler dersinin rolüne ilişkin öğretmen görüşleri (Elâzığ ili örneği) (Tez no. 289553) [Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
Gider, H. (2023). Covid-19 salgını sürecinde ilköğretim kademesinde gerçekleşen uzaktan eğitimin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi: Tekirdağ ili örneği (Tez no. 778134) [Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
Gürel, D., Er, H. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarına göre küresel salgınlar karşısında güç aldığımız değerler: Covıd-19 örneği. Milli Eğitim Dergisi, 573-596
Hatun, O., Dicle, A. N. ve Demirci, İ. (2020). Koronavirüs salgınının psikolojik yansımaları ve salgınla başa çıkma. Turkish Studies, 15(4), 531-554. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44364
Jennings, I., ve Newman, P. (2008). “Cities as sustainable ecosystems”. Principles and Practices.
Johnson, V.A., Ronan, K.R., Johnston D.M., Peace R. (2014). Evaluations of disaster education programs for children: A methodological review Author links open overlay panel. International Journal of Disaster Risk Reduction Volume 9, Pages 107-123
Kan, Ç. (2010). Sosyal bilgiler dersi ve değerler eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 40(187), 138-145. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/36197/407034
Kaya, E. (2021). Sosyal Bilgiler dersinin tasarım süreci. E. Kaya (Ed.), Sosyal Bilgiler Dersi ve Eğitiminin Tasarımı içinde (s.11) Ankara: Pegem Akademi
Kaya, E. ve Bayram, H. (2021). Decroly’nin toplu öğretim sistemi ile Türkiye’deki sosyal bilgiler dersi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(1), 483-504. https://doi.org/10.18039/ajesi.786992
Kaya, E., & Bayram, H. (2021). Utilization of the research compliance matrix in educational research design and evaluation: Design-based research. International of Education Technology and Scientific Researches, 6(15), 887-944. http://dx.doi.org/10.35826/ijetsar.325
Khanal, R. (2021). Crisis pedagogy: Student perceptions of pedagogical transition amidst the COVID-19. Pedagogical Research, 6(2), em0094. https://doi.org/10.29333/pr/10826
Chow, R.S., Lam, C.M., King I. (2020). Crisis Resilience Pedagogy (CRP) for teaching and learning IEEE International Conference on Teaching, Assessment, and Learning for Engineering (TALE).
Kırıkkaya, E. B., Ünver, A. O. ve Çakın, O. (2011). İlköğretim fen ve teknoloji programında yer alan afete hazırlık eğitimi konularına ilişkin öğretmen görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5 (1), 24-42. https://dergipark.org.tr/tr/pub/balikesirnef/issue/3372/46534
Koçak, A. ve Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21-28. https://doi.org/10.18094/si.51496
Koncu, H., & Ökten, K. H. (2020). Salgın hastalıkların gölgesinde yaşamak. MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (22), 197-199.
Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2015). Qualitative research: A guide to design and implementation, (4. Edition). John Willey & Sons Incorporated.
Newman, P. (2009). Transport opportunities: Towards a resilient city. In John O'Brien (ed.) Opportunities Beyond Carbon: Looking forward to a sustainable world (pp. 98-115). Melbourne University Press.
Özden, K., & Özmat, M. (2014). Salgın ve kent: 1347 veba salgınının Avrupa’da sosyal, politik ve ekonomik sonuçları. İdealkent, 5(12), 60-87.
Subölen, S. (2020). Covid 19 pandemisi sürecinde stresle baş etme yöntemi olarak sosyal medyada mizah olgusu: cezmikalorifer ve saykodelipaylasimlar isimli instagram hesaplarının analizi. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 11(42), 123-142. DOI: 10.5824/ajite.2020.03.005.x
Şanlı, S. (2007). Sosyolojik açıdan sosyal bilgiler ders kitapları ve sosyalleştirme rolleri. (Tez no. 210653) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
Tuncel, G. (2017). Sosyal bilgiler dersinde karikatürlerle küresel ısınma eğitimi üzerine örnek bir çalışma. Marmara Coğrafya Dergisi, (35), 87-94.
Tunç, A. ve Atıcı, F. Z. (2020). Dünyada ve Türkiye’de pandemilerle mücadele: Risk ve kriz yönetimi bağlamında bir değerlendirme. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 329-362.
Turan, S. ve Karasu Avcı, E. (2018). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programı'nın dijital vatandaşlık bağlamında incelenmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1(1), 28-38.
Varol, B. (2022) Covid-19 salgını sırasında ortaokul sosyal bilgiler dersi öğretim programı uygulamalarının incelenmesi. (Tez no.774486) [Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (12. Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, S. (2017). Sosyal bilimlerde örnekleme sorunu: Nicel ve nitel paradigmalardan örnekleme kuramına bütüncül bir bakış. Kesit Akademi Dergisi (11), 421-442.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 International Journal of Progression and Development in Education (ijpade)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
